Bài thơ “Tháng ba nhớ mẹ” của Phùng Tiết là một tác phẩm đầy cảm xúc về tình mẹ con, mang đậm nét văn hóa làng quê Việt Nam. Trong tác phẩm, nghệ thuật đã được tác giả vận dụng một cách tinh tế và sáng tạo, góp phần tạo nên sức hút và chiều sâu cho bài thơ. Qua những hình ảnh quen thuộc, lối diễn đạt giàu cảm xúc và nghệ thuật đối lập, tác phẩm không chỉ thể hiện nỗi nhớ mẹ sâu sắc mà còn gợi lên hình ảnh quê hương, làm lay động lòng người đọc.
Đề tài về người mẹ là một chủ đề phổ biến trong văn học Việt Nam. Từ xa xưa, hình ảnh người mẹ đã luôn là biểu tượng của sự hi sinh, tảo tần, và tình yêu vô bờ bến. Với “Tháng ba nhớ mẹ”, Phùng Tiết đã tiếp nối truyền thống ấy, nhưng với một cách thể hiện rất riêng và sáng tạo. Tháng ba – mùa lúa chín vàng, mùa của sự no ấm, đã trở thành bối cảnh để tác giả liên tưởng về người mẹ, người đã trải qua những năm tháng lao động vất vả để chăm sóc cho gia đình. Những hình ảnh bình dị như “mùa lúa chín”, “tiếng cu gù phía đồi sim” đều gắn liền với vùng quê và con người nơi đó, tạo nên sự gần gũi, thân thuộc với người đọc.
Một trong những nét nghệ thuật đặc sắc nhất của bài thơ là việc sử dụng hình ảnh quê hương làm biểu tượng cho người mẹ. Hình ảnh cánh đồng lúa vàng, dòng sông trong xanh, và bóng tre là những biểu tượng quen thuộc trong văn học, nhưng dưới ngòi bút của Phùng Tiết, chúng trở nên sống động và mang một ý nghĩa sâu sắc hơn. Tác giả đã khéo léo kết hợp những hình ảnh thiên nhiên với người mẹ, để người đọc có thể cảm nhận được sự gắn bó mật thiết giữa mẹ và quê hương. “Sông đục mà nước trong xanh” và “hàng tre ngược bóng xuôi dòng” không chỉ là những cảnh vật quen thuộc, mà còn là ẩn dụ cho sự kiên cường, bền bỉ và hi sinh của người mẹ.
Ngoài ra, Phùng Tiết còn sử dụng nghệ thuật đối lập để nhấn mạnh sự thay đổi trong cuộc sống của mẹ và con. Nếu như cuộc sống của người mẹ vẫn gắn liền với những cảnh đồng quê bình dị, yên bình, thì con đã rời xa quê hương để đến với phố thị ồn ào, náo nhiệt. Tác giả đã khéo léo đối lập giữa “con lên phố thị” và “mẹ tắm mình trong thời quá khứ” để làm nổi bật sự khác biệt giữa hai thế hệ. Sự đối lập này không chỉ thể hiện sự xa cách về không gian mà còn là sự khác biệt về lối sống, nhưng dù con đã đi xa, mẹ vẫn luôn là nguồn cội, là bến đỗ bình yên của con. Qua đó, tác giả càng làm tăng thêm nỗi nhớ nhung, trân trọng từng phút giây được sống trong vòng tay của mẹ.
Bên cạnh đó, bài thơ còn được viết với giọng điệu nhẹ nhàng, sâu lắng, tạo nên một mạch cảm xúc liên tục và dạt dào. Những hình ảnh được chọn lọc kỹ lưỡng, mang tính biểu tượng cao, giúp gợi lên trong lòng người đọc những kỷ niệm đẹp về thời thơ ấu và tình cảm thiêng liêng với mẹ. Từ đó, tác phẩm không chỉ là một lời tri ân dành cho mẹ mà còn là sự ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, đất nước.
Những nét đặc sắc về nghệ thuật trong bài thơ “Tháng ba nhớ mẹ” đã góp phần không nhỏ vào việc tạo nên giá trị biểu cảm sâu sắc cho tác phẩm. Qua cách sử dụng hình ảnh gắn liền với quê hương, nghệ thuật đối lập và giọng điệu trữ tình sâu lắng, Phùng Tiết đã thành công trong việc khắc họa tình mẹ con thiêng liêng và gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc chân thật nhất. Tác phẩm là minh chứng rõ ràng cho việc nghệ thuật có thể chạm đến trái tim và gắn kết con người với những giá trị cao đẹp nhất của cuộc sống.