Tôi không thể đọc hết đoạn trích “Nội tôi” của Đỗ Ngọc Thái mà không thấy cổ họng mình nghẹn lại. Trái tim tôi như thắt lại từng nhịp, bởi tình yêu thương vô bờ bến của người bà – người phụ nữ đã hy sinh tất cả để nuôi lớn một đứa cháu mồ côi trong căn bếp nhỏ hắt hiu, trong bóng đêm của nghèo khó và nỗi đau mất mát.

Người bà hiện lên không cao lớn, không hào nhoáng, không có lấy một lời than trách. Nhưng chính bóng dáng gầy guộc ấy, chính bàn tay nhăn nheo chai sần ấy lại gói trọn cả bầu trời yêu thương. Bà nấu xôi cho cháu mang đi ăn đường, dặn dò từng chiếc khăn mặt, từng bàn chải đánh răng. Trái tim bà chở che cả một tuổi thơ thiếu vắng hơi mẹ của cháu. Bà như hóa thành mẹ, thành cha, thành cả ngọn lửa ấm giữa mùa thu lành lạnh – nơi tình yêu không cần phải nói thành lời.

Tôi đau khi nghe bà kể về những đêm đói lòng, phải dỗ cháu bằng chén nước cơm pha đường cát. Tôi khóc khi tưởng tượng đến hình ảnh bà vừa bế cháu, vừa run rẩy múc nước cơm trong ánh đèn dầu leo lét. Nồi cơm đổ, nước cơm vương tro rơm – bà khóc, cháu khóc. Mỗi dòng kể như lật tung từng mảnh ký ức đau đáu, như cào xước vào tim. Một đời bà nhọc nhằn, từng gánh hàng xén, từng củ khoai, củ sắn, từng nắm rau luộc đạm bạc, tất cả bà gom góp lại để nuôi cháu thành người.

Tôi nức nở khi bà nghẹn ngào bảo: “Nội đã gần 80 tuổi rồi… chưa chắc đã sống đến khi cháu lấy vợ, sinh con.” Bà không sợ cái chết. Điều bà lo chỉ là cháu sẽ lẻ loi, không ai dặn dò, không ai chờ thư về mỗi tối. Vậy mà bà vẫn cố mạnh mẽ, vẫn dặn cháu hãy sống tử tế, hãy nhớ công ơn xóm làng, hãy làm người cho đáng. Lời bà như dao cứa tim, như vết cứa lặng lẽ và sâu hoắm, âm ỉ cả đời người.

Bà là hiện thân của đức hi sinh, của tình mẫu tử trong hình hài người bà. Bà không chỉ nuôi cháu lớn bằng cơm gạo, mà còn bằng nghĩa tình, bằng những câu chuyện kể đẫm nước mắt, bằng hơi ấm của cả một đời chắt chiu, nhọc nhằn.

Nếu ai hỏi tôi rằng: “Hạnh phúc là gì?”, tôi sẽ nghẹn ngào mà đáp: “Là còn được ngồi cạnh bà, trong căn bếp nhỏ, nghe tiếng lửa tí tách cháy, và được bà ôm vào lòng.” Nhưng buổi sáng ấy, là buổi sáng chia xa. Cả hai bà cháu đều khóc. Bà khóc không phải vì yếu lòng, mà vì thương. Tôi khóc vì biết rằng, có thể lần tiễn ấy là một lần mãi mãi...

Người bà trong đoạn trích “Nội tôi” không chỉ là một nhân vật văn học. Bà là hiện thân của biết bao người bà Việt Nam – tảo tần, hy sinh, yêu thương con cháu đến tận cùng, sống lặng thầm như những nhành rau ngoài vườn, nhưng lại là bóng mát cả một đời người.