Truyện ngắn "Chén Trà Trong Sương Sớm" của Nguyễn Tuân không chỉ là một bức tranh nghệ thuật về thú uống trà mà còn mang đậm triết lý nhân sinh, thể hiện sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên, giữa cái đẹp thanh tao và cuộc sống đời thường. Qua đó, tác phẩm đã khắc họa nhân vật cụ Ấm – một con người mang đậm phong thái của kẻ sĩ tao nhã, sống chậm rãi, nâng niu từng khoảnh khắc bình dị nhưng đầy ý nghĩa của cuộc đời.
Tác phẩm lấy chủ đề về nghệ thuật thưởng trà để bày tỏ quan niệm sống thanh cao, nhấn mạnh sự tinh tế trong từng cử chỉ, hành động của con người đối với một thú vui tao nhã. Bên cạnh đó, "Chén Trà Trong Sương Sớm" còn là một sự hoài niệm về những giá trị truyền thống, khi con người dành trọn tâm huyết để tận hưởng những điều giản dị mà sâu sắc. Tác phẩm không chỉ nói về trà mà còn phản ánh lối sống của những con người xưa – những bậc nho sĩ yêu cái đẹp, trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc đời và tìm thấy triết lý nhân sinh trong những điều tưởng chừng rất nhỏ bé.
Cụ Ấm là một nhân vật hiện lên với vẻ đẹp của một người sành trà, trân trọng từng bước trong quá trình pha chế và thưởng thức. Cách cụ chuẩn bị trà, từ việc chọn than, đun nước, rót nước sôi để kiểm tra độ nóng, cho đến lúc nâng niu từng chiếc chén nhỏ, đều cho thấy sự cẩn trọng và tôn nghiêm trong từng động tác. (cre:hoctot12h). Đối với cụ, pha trà không chỉ là một thói quen, mà là một nghi thức thiêng liêng, là cách để con người đối diện với chính mình và thấu hiểu quy luật vận hành của vạn vật.
Trong cái lạnh cắt da cắt thịt của buổi sớm mùa đông, hình ảnh cụ Ấm một mình tỉnh giấc, chuẩn bị ấm trà với những động tác khoan thai, điềm tĩnh, như đang "rình bước đi của thời gian" đã gợi lên một vẻ đẹp tĩnh lặng, tao nhã. Cụ không uống trà một cách vội vàng mà thưởng thức nó với tất cả sự tôn kính, như thể chén trà là kết tinh của thời gian, của tâm huyết và sự chăm chút. (cre:hoctot12h). Đó là hình ảnh của một con người không chạy theo sự xô bồ của cuộc sống, mà lựa chọn cách sống chậm rãi, tận hưởng từng phút giây một cách đầy ý vị.
Trong mỗi chén trà, cụ Ấm không chỉ tìm thấy vị ngon của nước, của lá trà mà còn tìm thấy sự chiêm nghiệm về đời người. Hành động cụ kiên nhẫn chờ nước sôi, cẩn thận chọn chén trà, cảm nhận hương vị trà thấm dần vào vị giác chính là một cách cụ học cách chờ đợi, trân trọng và thưởng thức cuộc sống. Cụ không xem trà như một thức uống đơn thuần mà coi đó là một phần của nhân sinh, nơi hội tụ của cả hương, sắc, vị và tâm hồn. (cre:hoctot12h)
Hình ảnh cụ Ấm còn đại diện cho những con người trân quý truyền thống, trân trọng những giá trị văn hóa xưa cũ. Cách cụ nhắc đến sự khác biệt giữa người thưởng trà tinh tế và người uống trà cẩu thả không chỉ phản ánh sự đối lập giữa thanh tao và dung tục mà còn thể hiện sự nuối tiếc của tác giả trước một nếp sống đang dần phai nhạt theo thời gian. Cụ Ấm, với phong thái ung dung, điềm đạm, chính là biểu tượng của một nét văn hóa đã từng rất thịnh hành nhưng rồi cũng dần mất đi trước nhịp sống hiện đại hối hả.
Nguyễn Tuân đã vận dụng khả năng miêu tả bậc thầy của mình để tái hiện không gian sớm mai lạnh giá nhưng đầy chất thơ, cùng những động tác pha trà của cụ Ấm một cách chậm rãi, tỉ mỉ. Mỗi câu văn như một nét vẽ, khắc họa rõ nét bức tranh thanh đạm nhưng đầy chất nghệ thuật của thú uống trà.
Hình ảnh làn khói thuốc lào bao trùm không gian, hòn than đỏ rực trong hỏa lò, nước sôi sủi bọt… tất cả đều được khắc họa bằng những hình ảnh sống động, giàu chất tạo hình. Những hình ảnh này không chỉ gợi lên sự chân thực mà còn tạo nên cảm giác ấm áp, gần gũi, giúp người đọc như được hòa mình vào không gian thưởng trà đầy thanh tịnh ấy.
Lời văn của Nguyễn Tuân trong "Chén Trà Trong Sương Sớm" không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn sâu sắc về mặt nội dung. Những triết lý nhẹ nhàng nhưng thấm thía về cuộc sống được lồng ghép khéo léo qua từng cử chỉ của cụ Ấm, khiến câu chuyện không chỉ là một bài ký đơn thuần mà còn là một lời nhắn nhủ về cách sống, cách thưởng thức và trân trọng những giá trị giản dị của đời người. (cre:hoctot12h)
"Chén Trà Trong Sương Sớm" không chỉ là một câu chuyện về trà, mà còn là một tác phẩm thấm đẫm giá trị văn hóa và triết lý nhân sinh. Nhân vật cụ Ấm hiện lên như một biểu tượng của sự thanh tao, chậm rãi và trân trọng từng giây phút trong cuộc sống. Qua câu chuyện này, Nguyễn Tuân đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc về nghệ thuật sống, về sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa truyền thống và hiện tại. Tác phẩm không chỉ là một bức tranh đẹp về thú chơi tao nhã mà còn là một bài học ý nghĩa về cách sống, cách tìm kiếm hạnh phúc trong những điều giản dị nhất của cuộc đời.
