Bài thơ "Em bé trong mùa củi khô" của Bình Nguyên Trang mang đến cho người đọc một bức tranh đầy xúc cảm về cuộc sống của một em bé nghèo khó, nhưng lại chứa đựng trong đó những giá trị nhân văn sâu sắc. Thông qua hình ảnh em bé kiếm củi giữa mùa đông giá rét, tác giả đã gửi gắm nhiều thông điệp về nghị lực sống, tình yêu thương, và sự lạc quan trong hoàn cảnh khó khăn.
Khổ thơ đầu tiên mở ra hình ảnh em bé với đôi chân trần bước trên cỏ, dường như hòa mình với thiên nhiên và tận hưởng cuộc sống một cách giản đơn nhưng không kém phần thơ mộng. Tuy nhiên, sự giản đơn ấy lại chứa đựng cả một nỗi buồn sâu kín khi em bé phải rong ruổi kiếm củi để sưởi ấm trong căn nhà nghèo khó của mình. Hình ảnh “Ngôi nhà em đầy mùi hương và khói” không chỉ đơn thuần là mô tả cuộc sống hàng ngày mà còn là biểu tượng cho sự ấm áp mà em bé cố gắng duy trì giữa cảnh nghèo nàn, đơn chiếc.
Từ “dải đồi ấy chỉ nhiều hoa và gió”, tác giả đã khéo léo gợi lên sự thiếu thốn của em bé khi mà mùa thu đến, củi khô trở nên khan hiếm. Tác giả như muốn gửi lời nhắc nhở, đồng cảm với em bé, khi mà mùa đông lạnh lẽo đang cận kề. Lời hỏi thăm nhẹ nhàng “Em về đi, mẹ sắp trở cơn ho” không chỉ là lời quan tâm đến sức khỏe của mẹ em bé mà còn là sự lo lắng cho sức khỏe của em giữa mùa đông giá lạnh.
Những câu thơ tiếp theo thể hiện tình thương sâu sắc của tác giả đối với em bé. Căn nhà “xơ xác” đã trở thành hình ảnh tượng trưng cho cuộc sống khó khăn của hai mẹ con, nơi mà tác giả muốn bước vào để “nhóm lửa giùm em đánh thức niềm vui”. Đây không chỉ là hành động hỗ trợ về mặt vật chất mà còn là sự chia sẻ về mặt tinh thần, như muốn thắp sáng lên niềm hy vọng trong cuộc sống của em bé.
Khổ thơ cuối cùng như một lời tự sự đầy xót xa. Em bé phải đối diện với cái lạnh buốt giá, với sự cô đơn, nhưng điều đáng quý ở đây là tinh thần kiên cường và sự lạc quan của em. Dù phải “chạy qua mùa đối diện ngày đông”, má em vẫn hồng lên khi nhóm củi khô cho mẹ. Hình ảnh “cái bóng nhỏ ngã trên đồi lộng gió” là một hình ảnh đầy ám ảnh, khiến người đọc không khỏi băn khoăn liệu cuộc sống của em có thể tiếp tục duy trì trong sự thiếu thốn này.
Câu hỏi “Biết có còn củi khô cho em không” không chỉ là nỗi lo lắng về những bó củi mà em bé có thể mang về, mà còn là lời tự vấn về tương lai của em, về sự khó khăn và khổ cực mà em đang phải đối mặt. Bài thơ đã thành công trong việc khắc họa hình ảnh một em bé dù nhỏ bé, nhưng lại mang trong mình sự kiên cường, mạnh mẽ trước nghịch cảnh. Đồng thời, nó cũng là lời nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự sẻ chia, đồng cảm với những hoàn cảnh khó khăn xung quanh.
Những điều nhỏ bé, giản dị trong cuộc sống đôi khi lại là những điều đáng trân trọng nhất, và qua hình ảnh em bé trong bài thơ này, Bình Nguyên Trang đã khéo léo nhắc nhở chúng ta về điều đó.
