Có những bài thơ không cần những tiếng nấc thành lời, mà vẫn khiến người đọc thấy tim mình se lại, lòng mình lặng đi như vừa lạc vào miền kí ức rất đỗi yêu thương. “Lời ru của mẹ” của nhà thơ Xuân Quỳnh là một khúc nhạc dịu dàng, da diết, ngân lên từ trái tim người mẹ và chạm đến tận cùng sâu thẳm trong trái tim người con. Đó không chỉ là bài thơ, mà là một dòng suối trong lành chảy xuyên qua những năm tháng tuổi thơ, vỗ về cả đời người trong nỗi nhớ không thành tiếng.
Tác phẩm gói trọn tình mẫu tử thiêng liêng qua hình ảnh “lời ru” – một biểu tượng tinh tế mà đầy cảm xúc về tình yêu thương âm thầm và bền bỉ của mẹ dành cho con. Ngay từ khổ thơ đầu, “lời ru” đã hiện lên không như một âm thanh đơn thuần, mà như linh hồn của đất trời, như một điều gì đó bất diệt, tồn tại giữa mênh mông cuộc sống: “Lời ru ẩn nơi nào / Giữa mênh mang trời đất”. Câu thơ không hỏi mà như đang tự lắng nghe, tự cảm nhận. Lời ru khi con vừa ra đời trở thành “tấm chăn”, thành “giấc mộng”, thành vầng yên bình bao bọc giấc ngủ tuổi thơ. Nhưng khi con lớn lên, bước ra thế giới bên ngoài, lời ru không biến mất, mà lặng lẽ hoá thân: khi là “ngọn cỏ đón bước bàn chân con”, khi là “bóng mát lúc con lên núi thẳm”, khi là *“mênh mông” giữa biển rộng đầy sóng gió. Dù ở đâu, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, lời ru – hay chính là tình mẹ – vẫn đồng hành, vẫn âm thầm chở che, nâng đỡ con đi qua tháng năm đời người.
Về nghệ thuật, bài thơ gây xúc động mạnh bởi lối viết giản dị, gần gũi như một lời tâm tình thủ thỉ. Kết cấu bài thơ theo dòng thời gian trưởng thành của người con – từ khi còn nằm trong nôi đến khi khôn lớn – góp phần thể hiện rõ nét tình mẹ trải dài theo từng chặng đường. Điểm đặc biệt trong cách dùng hình ảnh là sự chuyển hóa mềm mại của “lời ru”: lúc là vật thể hữu hình, lúc là cảm giác, lúc là không gian. Chính sự hoá thân đầy sáng tạo ấy đã khiến “lời ru” trở thành biểu tượng sống động và thấm đẫm yêu thương.
“Lời ru của mẹ” không phải là một khúc hát, mà là cả một đời thầm lặng yêu thương. Bài thơ ấy không dạy ta phải yêu mẹ thế nào, nhưng khiến ta bất giác nghẹn ngào khi nhớ về dáng hình gầy guộc, về những đêm thao thức, về từng tiếng ru chìm vào trong giấc ngủ tuổi thơ. Đó là thứ tình yêu không cần gọi tên, nhưng mãi mãi không ai có thể quên được.
