Trong nền văn học Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hai tác phẩm "Mặt đường khát vọng" của Nguyễn Khoa Điềm và "Đất nước tôi" của Tạ Hữu Yên nổi bật lên với những tiếng nói sâu sắc về đất nước, nhân dân và truyền thống văn hóa. Mặc dù có sự khác biệt về phong cách và cấu trúc, cả hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm của con người đối với quê hương. Bằng những cảm nhận riêng, các tác giả đã mang đến những góc nhìn đa dạng về đất nước, từ đó gợi lên những cảm xúc sâu lắng trong lòng người đọc.

"Mặt đường khát vọng" của Nguyễn Khoa Điềm là một phần trong trường ca cùng tên, nơi ông khắc họa hình ảnh đất nước thông qua vai trò và sự hy sinh của nhân dân. Bài thơ tập trung vào tư tưởng "Đất nước của nhân dân," nhấn mạnh rằng chính những con người vô danh, qua đời sống giản dị và kiên cường, đã kiến tạo và gìn giữ nền văn hóa, truyền thống của đất nước. Đất nước không chỉ hiện diện trong những biểu tượng lớn lao mà còn ở những điều bình dị trong cuộc sống hàng ngày, từ miếng trầu, hạt gạo đến những câu ca dao, thần thoại. Qua đó, Nguyễn Khoa Điềm muốn khơi dậy ý thức trách nhiệm với dân tộc và khuyến khích thế hệ trẻ gắn bó, san sẻ với đất nước.

Trong khi đó, "Đất nước tôi" của Tạ Hữu Yên tập trung khắc họa hình ảnh đất nước qua những cảm xúc thân thương, gắn bó và lòng tự hào dân tộc. Bài thơ là lời kể về những hy sinh, mất mát nhưng cũng là sự kiên cường và bất khuất của con người Việt Nam qua những thời khắc đau thương nhất. Tác giả sử dụng hình ảnh đàn bầu như một biểu tượng cho sự nhẹ nhàng, nhưng cũng đầy mạnh mẽ, vững chãi của dân tộc. Qua đó, Tạ Hữu Yên bày tỏ tình yêu sâu sắc đối với quê hương và khát vọng xây dựng một đất nước hòa bình, hạnh phúc.

Nguyễn Khoa Điềm sử dụng hình thức thơ trữ tình - chính luận để diễn đạt tư tưởng "Đất nước của nhân dân." Những lý lẽ mà ông đưa ra không hề khô khan mà được truyền tải qua hình ảnh gợi cảm, giàu tính biểu tượng, cùng với giọng thơ sôi nổi, tha thiết. Cấu trúc của bài thơ, mặc dù có vẻ tự do, nhưng vẫn giữ vững tư tưởng cốt lõi về vai trò của nhân dân trong việc dựng nước và giữ nước. Cách dùng các chất liệu văn hóa dân gian như ca dao, tục ngữ, truyền thuyết đã tạo nên một không gian nghệ thuật quen thuộc, gần gũi và sâu sắc.

Ngược lại, Tạ Hữu Yên chọn lối diễn đạt mềm mại, mang tính trữ tình, kết hợp với âm điệu nhẹ nhàng của đàn bầu để khắc họa tình yêu đất nước. Ông không tập trung vào lý luận mà chú trọng vào việc gợi cảm xúc qua các hình ảnh và ngôn ngữ giàu chất thơ. "Đất nước tôi" là bài ca về những mất mát, hy sinh nhưng cũng là sự tái sinh và niềm tin vào tương lai. Cách viết của Tạ Hữu Yên dễ đi vào lòng người nhờ sự giản dị, chân thành nhưng không kém phần sâu sắc.

Cả hai bài thơ đều chia sẻ tình yêu sâu sắc và lòng tự hào về đất nước. Tuy nhiên, trong khi Nguyễn Khoa Điềm nhấn mạnh vào vai trò của nhân dân qua các yếu tố lịch sử và văn hóa, thì Tạ Hữu Yên lại chú trọng hơn vào cảm xúc cá nhân và mối gắn kết với quê hương qua những hình ảnh thân thuộc. Điểm khác biệt này đã tạo nên những nét độc đáo riêng cho mỗi tác phẩm, làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam về đề tài đất nước.

"Mặt đường khát vọng" của Nguyễn Khoa Điềm và "Đất nước tôi" của Tạ Hữu Yên đều là những tác phẩm tiêu biểu thể hiện tình yêu đất nước và tinh thần dân tộc của người Việt Nam. Bằng những cách tiếp cận khác nhau, các tác giả đã khắc họa hình ảnh đất nước không chỉ qua những chiến công, truyền thống mà còn qua những cảm xúc gần gũi, chân thực trong cuộc sống. Hai bài thơ, dù mang phong cách và nội dung riêng biệt, đều để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc về sự kiên cường, lòng yêu nước và tinh thần gắn bó với quê hương của nhân dân Việt Nam.