Truyện ngắn "Áo rách và nắm bụi" của Nguyễn Ngọc Tư khắc họa một bức tranh về sự phân cách và bất công trong xã hội, thông qua cuộc gặp gỡ tình cờ giữa một người du khách và đứa trẻ địa phương. Hình ảnh "áo rách" của đứa trẻ không chỉ là sự biểu hiện của cái nghèo, mà còn là vết thương tinh thần của những con người bị gạt ra ngoài lề xã hội, phải chịu đựng sự thiếu thốn và bị xem nhẹ. Trong khi người du khách chỉ đơn thuần muốn ghi lại khoảnh khắc bằng chiếc máy ảnh, đứa trẻ lại cảm thấy bị xâm phạm và tổn thương, dẫn đến sự phản ứng đầy oán giận. Điều này cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa hai tầng lớp trong xã hội – những người giàu có, thoải mái và những người nghèo khó, bị lãng quên.

Nguyễn Ngọc Tư đã khéo léo lồng ghép bối cảnh thay đổi nhanh chóng của vùng đảo, nơi mà những công trình xây dựng mới đang dần chiếm lấy không gian sinh hoạt của cư dân địa phương. Qua câu chuyện của đứa trẻ về những kỷ niệm trên bãi biển và sự tiếc nuối về nơi chôn cất con chó Phèn, tác giả phản ánh sự mất mát không chỉ về mặt vật chất mà còn về giá trị tinh thần. Những ký ức và không gian sống quen thuộc của đứa trẻ đang dần biến mất, bị thay thế bởi sự hiện diện của những người xa lạ và các công trình xa hoa.

Câu chuyện cũng phản ánh sự mất cân bằng quyền lực khi những người như đứa trẻ không có quyền lên tiếng, không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận sự thay đổi. Hành động cuối cùng của đứa trẻ khi ném nắm bụi về phía chiếc xe hơi thể hiện sự phản kháng yếu ớt nhưng đầy lòng tự trọng. Cảm giác tội lỗi của người du khách khi đối diện với sự thật phũ phàng về những bất công trong xã hội cũng chính là nỗi ám ảnh chung của những ai có lương tri, khi nhận ra rằng mình có thể vô tình là một phần của sự bất công đó.

"Áo rách và nắm bụi" không chỉ là một câu chuyện về sự nghèo khó và bất công, mà còn là lời cảnh tỉnh về sự thay đổi của xã hội và những hệ quả của nó đối với những người yếu thế. Nguyễn Ngọc Tư đã sử dụng ngôn ngữ sắc bén và hình ảnh đầy cảm xúc để tạo nên một tác phẩm đầy ý nghĩa và sâu lắng.