Bài thơ "Tấc đất Thành Cổ" mang trong mình một chủ đề sâu sắc về lòng tri ân và tôn vinh sự hy sinh của những người lính đã nằm xuống vì đất nước. Tác giả mở đầu bằng cách kêu gọi mọi người hãy “nhẹ bước chân và nói khẽ thôi” để thể hiện sự tôn trọng đối với đồng đội đã khuất. Câu thơ này không chỉ thể hiện lòng thành kính mà còn gợi lên không khí trang nghiêm của một nơi yên nghỉ:

“Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi / Cho đồng đội tôi nằm yên dưới cỏ.”

Mỗi tấc đất nơi đây không chỉ là những mảnh đất vô tri mà là nơi chứa đựng những câu chuyện, kỷ niệm, và cuộc đời của những người đã cống hiến tuổi trẻ và máu xương cho tổ quốc:

“Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật / Cho hôm nay tôi đến nghẹn ngào.”

Tác giả khéo léo sử dụng hình ảnh thiên nhiên để tạo ra một bối cảnh tĩnh lặng, đối lập với sự khốc liệt của chiến tranh. Cảnh trời trong xanh và gió lộng không chỉ mang lại cảm giác thanh bình mà còn gợi nhớ về những kỷ niệm đẹp trong quá khứ:

“Trời cũng tự trong xanh và lộng gió / Dẫu ồn ào đừng lay mạnh hàng cây.”

Hình ảnh “cát trắng rang vàng” và dòng sông Thạch Hãn không chỉ thể hiện sự tươi đẹp của thiên nhiên mà còn là biểu tượng cho những đau thương của cuộc chiến. Sự lặp lại của câu thơ “Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi” không chỉ tạo nên âm điệu êm ái mà còn thể hiện tâm trạng trĩu nặng của người lính, khiến người đọc cảm nhận được sự lắng đọng trong tâm hồn.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ thể hiện rõ nỗi nhớ và đau thương dành cho những người bạn đã hi sinh. Câu hỏi “Bạn nằm lại nơi nào bạn ơi?” không chỉ là một câu hỏi đơn thuần mà còn là biểu hiện của sự nhớ thương và lòng tri ân sâu sắc. Đó là nỗi đau của những người sống sót khi phải đối mặt với sự mất mát:

“Bạn nằm lại nơi này, nơi nao?”

Đến cuối bài thơ, tác giả thể hiện một khát vọng về hòa bình, sự bình yên cho những linh hồn đã ra đi, thể hiện qua câu thơ:

“Ru mãi bài ca Bất tử đến vô cùng.”

Bài thơ "Tấc đất Thành Cổ" của Phạm Đình Lân không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn mang trong mình những giá trị nhân văn sâu sắc. Qua những câu thơ, tác giả không chỉ tri ân những người đã hy sinh mà còn gợi lên trong người đọc những cảm xúc sâu sắc về lòng yêu nước, sự tôn trọng và khao khát hòa bình. Bài thơ là một lời nhắc nhở về quá khứ đau thương, cũng như một khao khát cho tương lai bình yên hơn.