Bài thơ Chim thêu của Nguyễn Bính mang nặng nỗi niềm của một người cha xa con, hòa quyện giữa tình yêu thương, nỗi nhớ nhung và khát vọng hòa bình. Bài thơ không chỉ đơn thuần là lời tâm sự của một người cha mà còn là tiếng lòng của biết bao bậc phụ huynh trong thời chiến, khi đất nước chia cắt, gia đình ly tán.

Mở đầu bài thơ, hình ảnh “chiều chủ nhật” gợi lên không gian tĩnh lặng, là khoảnh khắc con người dễ chìm vào suy tư. Người cha đi dạo qua những cửa hàng bày áo trẻ em, lòng không khỏi xót xa khi nghĩ đến con:

Chiều chủ nhật ba thường đi dạo,
Các cửa hàng bày áo trẻ con.
Lòng ba không khỏi riêng buồn,
Ngắm từng kiểu áo, nhớ con vô cùng!

Cảm xúc của người cha dâng trào khi nhìn những chiếc áo trẻ em xinh xắn mà nghĩ đến con mình đang ở phương Nam xa xôi. Ông thương con không chỉ vì khoảng cách địa lý mà còn vì hoàn cảnh chiến tranh khiến những điều nhỏ bé nhất, như một chiếc áo đẹp, cũng trở thành xa xỉ.

2. Sự ngăn cách bởi chiến tranh và khát vọng hòa bình
Chiến tranh không chỉ chia cắt gia đình mà còn khiến tình cha con trở nên xa cách, ngay cả một món quà cũng không thể gửi được:

Lũ chúng nó ngăn sông cản núi,
Áo ba mua khôn gửi về Nam.
Nhìn đàn trẻ nhỏ xênh xang,
Áo thêu chim trắng, ba càng thương con.

Hình ảnh “lũ chúng nó ngăn sông cản núi” không chỉ là lời tố cáo chiến tranh tàn khốc mà còn thể hiện sự bất lực và xót xa của người cha. Ông nhìn những đứa trẻ khác trong áo đẹp mà càng nhớ con mình hơn, càng đau đáu mong con được sống trong hòa bình, tự do.

Sự đối lập giữa hai hình ảnh “chim trắng” trên áo của những đứa trẻ miền Bắc và cảnh ngộ của con ông ở miền Nam càng làm nổi bật sự bất công mà chiến tranh gây ra. Người cha ý thức rõ nỗi đau con mình phải chịu:

Con trong đó sớm hôm nức nở,
Nghẹn lời ca dưới mỏ quạ đen.
Mẹ con chẳng vụng đường kim,
Áo con chẳng dám thêu chim hoà bình.

Hình ảnh "mỏ quạ đen" mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, gợi lên sự kìm kẹp, đàn áp, nơi con ông không thể cất lên tiếng hát tự do. Người mẹ, dù không vụng may vá, nhưng cũng không dám thêu lên chiếc áo hình ảnh chim hòa bình – một biểu tượng thiêng liêng bị chà đạp trong chiến tranh.

3. Nỗi lòng người cha gửi gắm vào chiếc áo
Người cha không thể gửi áo cho con, nhưng ông vẫn giữ lấy như một vật báu, nâng niu giữa ngực để cảm nhận từng nhịp thổn thức:

Ba ôm tấm áo xanh giữa ngực,
Tưởng chừng nghe thổn thức tim con.
Bâng khuâng cặp mắt đen tròn,
Chắt chiu vẳng tiếng chim non gọi đàn...

Động tác "ôm tấm áo xanh giữa ngực" không chỉ thể hiện tình yêu thương mà còn cho thấy sự gắn kết vô hình giữa hai cha con. Tiếng "chim non gọi đàn" là âm vang của niềm mong mỏi sum họp, là hy vọng về một ngày đoàn tụ.

Ông treo chiếc áo bên bàn làm việc, như một cách giữ con bên mình trong tâm tưởng:

Treo áo con bên bàn làm việc,
Nhìn chim thêu, ba viết thơ này.
Áo không gửi được hôm nay,
Thì ba giữ lấy, mai ngày cho con.

Chiếc áo không chỉ là kỷ vật mà còn là biểu tượng của niềm tin vào tương lai. Người cha tin rằng rồi một ngày, chiếc áo ấy sẽ đến tay con khi đất nước thanh bình.

4. Niềm tin vào ngày mai tươi sáng
Niềm tin ấy được thể hiện rõ ràng hơn ở khổ thơ cuối, khi người cha hình dung về một tương lai rạng rỡ, nơi đất nước thống nhất và trẻ em được sống trong tự do, vui tươi:

Ngày mai ấy, nước non một khối,
Giở áo này, thấu nỗi niềm xưa.
Đàn em con đó, bây giờ,
Áo thêu chim trắng, tha hồ vui chơi.

Hình ảnh “nước non một khối” thể hiện ước vọng về một đất nước hòa bình, không còn chia cắt. Khi ấy, chiếc áo chim thêu sẽ không chỉ là một ước mơ dang dở mà trở thành hiện thực, trẻ em khắp mọi miền sẽ được mặc áo có hình chim hòa bình mà không còn lo sợ.

5. Nghệ thuật biểu đạt đầy cảm xúc
Nguyễn Bính sử dụng thể thơ bốn chữ với nhịp điệu đều đặn, phù hợp với dòng cảm xúc chân thành, sâu lắng. Giọng thơ nhẹ nhàng mà thấm thía, như một lời thủ thỉ, tâm sự. Hình ảnh ẩn dụ “chim thêu” mang nhiều tầng ý nghĩa: vừa là hiện thực, vừa là biểu tượng của khát vọng hòa bình, đoàn tụ.

Ngoài ra, bài thơ còn có sự đối lập giữa cảnh tượng miền Bắc (trẻ em mặc áo thêu chim trắng) và miền Nam (trẻ em không dám thêu chim hòa bình), càng làm nổi bật sự tàn khốc của chiến tranh và khát khao thống nhất.

Bài thơ Chim thêu không chỉ là tiếng lòng của một người cha xa con mà còn là bài ca về tình phụ tử thiêng liêng, về nỗi đau chiến tranh và niềm hy vọng mãnh liệt vào hòa bình. Nguyễn Bính, với giọng thơ dung dị mà da diết, đã khắc họa nỗi nhớ con như một vết cắt sâu trong lòng người cha, để rồi từ đó vẽ nên một bức tranh tương lai đầy ánh sáng khi “nước non một khối” và trẻ thơ được sống trọn vẹn trong yêu thương.

Bài thơ khiến người đọc cảm động bởi sự chân thành, bởi tình yêu thương vô hạn và khát vọng về một ngày mai không còn chia ly, nơi mỗi đứa trẻ đều có thể hồn nhiên vui đùa trong những chiếc áo thêu chim hòa bình.