Những năm tháng chiến đấu là những những tháng gian khổ nhất và mất mát nhất. Để có được mùa xuân của đất nước chúng ta đã phải đánh đổi biết bao mùa xuân của tuổi trẻ. Biết bao màu áo xanh đã phải ở mãi lại nơi lòng đất để đẩy mình cho sự hòa bình của mai sau. Những người lỉnh ra đi, thứ họ bỏ lại chẳng những là tuổi trẻ mà còn cả tình yêu. Tình yêu thời thật sâu đậm và xúc động. Và đó cũng chính là nguồn cảm hứng cho Tố Hữu tấu nên bài tình trường ca “ Chiếc áo xanh”.
Tố Hữu (1920-2000), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh trưởng trong một gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương. Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động cách mạng và hăng say hoạt động, kiên cường đấu tranh trong các nhà tù thực dân. Con đường thơ và con đường hoạt động cách mạng của ông có sự thống nhất, không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường cách mạng. Chính GS.TS.NGND Trần Đình Sử đã từng khẳng định: Thơ Tố Hữu là đỉnh cao thơ trữ tình chính trị Việt Nam.
Thơ của ông không ý những bản Cách Mạng hùng tráng ca như “Từ ấy”, “Việt Bắc” ,” “Gió lộng” mà còn có cả những khúc tình yêu thời chiến như “Chiếc áo xanh”.
“Chiếc áo xanh” là một bản tình ca xanh thay lời những người con gái hậu phương gửi đến người mình yêu nơi chiến trường xa xôi. Họ bịn rịn chia tay người mình yêu trong thầm lặng, tình yêu ấy cũng được dấu nhẹm sâu thẳm nơi trái tim:
Em lại nhuộm cho anh
Chiếc áo màu lá xanh
Vì em ơi chiến tranh
Không chịu màu áo trắng.
Cuộc chia tay của những người yêu nhau luôn là nước mắt, sự bị lụy và đầu xót xa nhưng cuộc chia tay này thì không như vậy. Dường như người con gái còn chuẩn bị hành trang cho người con trai cho cuộc chia ly ấy. Vì họ hiểu giữa cái tình riêng và tình chung; giữa tình yêu em và tình yêu Tổ quốc thì tình yêu nước vẫn lớn lao và cao cả hơn hết thảy.Người con trai ra đi, chia ly vì tình yêu Tổ quốc đó là sự tự hào và chính đáng. Chiếc áo xanh anh mặc là do em nhuộm lại vì chiến tranh “ không chịu màu áo trắng”. Câu thơ phủ định đã khẳng định ý chí quyết tâm, sự kiên cường trong ý chí quyết chiến đấu vì màu xanh Tổ quốc của người con trai. Và có lẽ, màu xanh mà em đã nhuộm ấy cũng chính là màu xanh của hi vọng, màu của hòa bình. Cô mong rằng, anh có thể giành được hòa bình và bình an trở về. Và màu xanh ấy sẽ đem tình yêu của đôi ta đến bất kì nơi đâu, một tình yêu bất diệt.
Tình yêu ấy sẽ bên anh trên mọi chặng đường, là nguồn sức mạnh, sự cổ vũ tinh thần giúp anh vượt qua mọi chông gai, trở ngại để đạp đổ quân thù và giương cao là cờ thống nhất:
Anh lại đi mưa nắng
Súng trên vai lên đường
Với màu xanh chiến thắng
Của miền Nam yêu thương
Dẫu có nắng mưa, bão bùng, anh vẫn chắc tay súng trên vai tiến về phía tước vì màu xanh chiến thắng, vì màu xanh của em. Hình ảnh màu xanh lại một lần nữa xuất hiện. Một màu xanh mà chưa đựng hai niềm khao khát. Màu xanh khao khát của sự hòa bình và màu xanh của tình yêu em bất diệt. Trên hành trình vì màu xanh của Tổ quốc luôn có tình yêu của em bên cạnh. Và chính tình yêu, niềm khát khao yêu em ấy đã tạo động lực, sức mạnh để anh yên tâm chiến đấu, để anh mạnh mẽ chạy về phía miền Nam yêu thương, để một ngày hòa bình, thống nhất đôi ta lại được đoàn tụ, được sống trong hạnh phúc trọng vẹn của anh và em.
Giữa bom rơi đạn nổ
Những ngày đêm chiến trường
Anh sẽ quên gian khổ
Với màu xanh quê hương
Dẫu chiến trường có khốc liệt “bom rơi đạn nổ” nhưng tâm người chiến sĩ ấy luôn kiên định, bất biến, sẽ luôn kiên trì, cố gắng đến cùng. Những năm tháng chiến đấu gian khổ đã khiến anh quen với bom đạn, bom đạn kia lạnh giá, vô tình nhưng với anh không hề đáng sợ. Điều anh sợ nhất là mất đi màu xanh quê hương và mất đi màu xanh của em- những màu xanh mà anh đang gìn giữ, đang dành lại. Có gian khổ ác liệt đến mấy, anh cũng sẽ quên đi, quyết không từ bỏ vì màu xanh hòa bình của quê hương. Qua những câu thơ ấy, ta cảm nhận được tình yêu nước mạnh mẽ và mãnh liệt của người lính áo xanh.Tất cả là vì tình yêu Tổ quốc và tình yêu em. Đến đây ta lại nhớ đến một câu hát quen thuộc về tình yêu “Biển một bên và em một bên”.
Anh chiến đấu hôm nay vì tình yêu Tổ quốc, vì tình yêu lứa đôi, vì một đất nước hòa bình, vì trong đó có em:
Áo em nhuộm cho anh
Dù rách lành vẫn ấm
Vẫn tươi mãi màu xanh
Của tình yêu đằm thắm...
Chiếc áo xanh đã trở lại, “vẫn ấm”, “vẫn tươi” và “đằm thắm” bởi nó là chiếc áo tình yêu, áo của người người hậu phương tặng cho người tiền phương. Chiếc áo đã cùng người con trai trải qua biết bao trận chiến ác liệt, bao khó khăn và “dẫu rách lành vẫn ấm” người chiến sĩ vẫn giữ dù có rách hay lành vẫn ấm. Phải chăng đó là hơi ấm của tình yêu, một tình yêu bất diệt và là một chiếc áo vô hình bảo vệ anh trên những hành trình hành quân. Tình yêu kì diệu ấy đã tạo nên một sức mạnh to lớn, mạnh mẽ để những người lính yên tâm và vững tâm chiến đấu vì màu xanh đất nước.
Bài thơ là một bản tình ca đẹp về tình yêu trong thời chiến. Chiến tranh đã chia cắt họ nhưng họ đã dùng chính tình yêu của mình để gạt bỏ chiến tranh đem lại màu xanh cho đất nước. Tình yêu ấy đã hóa nguồn sức mạnh giúp cho những người lính mạnh mẽ, kiên cường chiến đấu vì tình yêu Tổ quốc.