PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Câu 1 (0,5 điểm):
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do.
Câu 2 (0,5 điểm):
Trong “buổi bình minh lịch sử”, cha ông ta đã dựng nước bằng những việc làm đời thường nhưng ý nghĩa như: đi cấy, trai ra biển, gái lên rừng, vỡ hoang, lấn biển, trồng rừng, đắp đê, ngăn bão.
Câu 3 (1,0 điểm):
Biện pháp tu từ:
Điệp ngữ: “còn đâu” được lặp lại hai lần.
Tác dụng:
Gợi nhịp điệu tha thiết, dồn dập, tăng sức truyền cảm cho lời thơ.
Nhấn mạnh rằng nếu không có công lao và sự hy sinh của cha ông thì dân tộc và giống nòi có thể không còn tồn tại.
Gợi lên niềm tự hào và biết ơn sâu sắc với lịch sử dân tộc.
Câu 4 (1,0 điểm):
Tác giả nhấn mạnh “Lịch sử viết bằng mồ hôi và máu” vì:
Lịch sử dân tộc là kết quả của bao nhiêu công sức, mồ hôi và máu xương của các thế hệ đi trước đã đổ xuống để bảo vệ, xây dựng đất nước.
Câu thơ nhắc nhở mỗi người phải biết trân trọng, biết ơn quá khứ, từ đó có trách nhiệm giữ gìn và phát huy các giá trị lịch sử.
Câu 5 (1,0 điểm):
(Nêu ví dụ mẫu, học sinh có thể thay đổi theo quan điểm cá nhân)
Nếu có cơ hội giới thiệu về lịch sử Việt Nam, em sẽ chọn Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.
Vì đây là một chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. Chiến thắng ấy thể hiện ý chí quật cường, tinh thần đoàn kết và tài trí của quân dân ta trong công cuộc giành độc lập. Qua đó, bạn bè quốc tế sẽ thấy được sức mạnh và bản lĩnh của con người Việt Nam dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất.
PHẦN II. VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1: Viết đoạn văn khoảng 150 chữ nêu cảm nhận về đặc sắc nghệ thuật của bài thơ
(Đảm bảo cấu trúc đoạn văn và các yêu cầu về nội dung, sáng tạo)
Gợi ý đoạn văn:
Bài thơ “Đừng quên lịch sử” của Đỗ Văn Tuyển mang đậm giá trị nghệ thuật độc đáo, góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc sâu sắc. Trước hết, thể thơ tự do giúp tác giả thể hiện cảm xúc một cách linh hoạt, tự nhiên. Hệ thống hình ảnh thơ giàu tính biểu tượng như “núi xương sông máu”, “mồ hôi và máu” không chỉ gợi nhắc quá khứ bi tráng mà còn làm nổi bật công lao dựng nước, giữ nước của cha ông. Bên cạnh đó, việc sử dụng liệt kê (“Vua đi cấy, trai ra biển, gái lên rừng...”), điệp ngữ (“Lịch sử còn là”, “Lịch sử đấy”), cùng câu cảm thán kết thúc “Đừng quên lịch sử ai ơi!” đã làm dậy lên xúc cảm thiêng liêng, thúc giục thế hệ sau phải ghi nhớ cội nguồn. Với nghệ thuật biểu đạt giàu cảm xúc, bài thơ không chỉ là lời nhắc nhở, mà còn là lời hiệu triệu tinh thần yêu nước trong mỗi con người Việt Nam.
Câu 2: Viết bài văn nghị luận xã hội đề xuất giải pháp nâng cao nhận thức, hành động của giới trẻ với lịch sử, văn hóa truyền thống
(Gợi ý dàn bài + bài văn mẫu)
Mở bài:
Trong dòng chảy không ngừng của thời đại hội nhập, giá trị lịch sử và văn hóa truyền thống của dân tộc luôn giữ vai trò nền tảng cho sự phát triển bền vững. Thế nhưng, một bộ phận giới trẻ ngày nay lại thờ ơ, thậm chí lãng quên những di sản quý báu ấy. Vậy cần làm gì để nâng cao nhận thức và hành động của thế hệ trẻ đối với lịch sử, văn hóa truyền thống?
Thân bài:
1. Giải thích vấn đề:
Giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống là những thành quả tinh thần và vật chất được đúc kết qua bao thế hệ như: các di tích, phong tục, tập quán, lễ hội, các nhân vật lịch sử, truyền thống yêu nước...
Chúng chính là bản sắc, cội nguồn dân tộc.
2. Hiện trạng:
Một bộ phận giới trẻ thờ ơ với lịch sử dân tộc, không quan tâm đến các sự kiện lịch sử, không hiểu biết về truyền thống.
Lối sống “Tây hóa”, sính ngoại, xa rời văn hóa dân tộc ngày càng phổ biến.
3. Giải pháp:
Gia đình cần giáo dục con em từ nhỏ về truyền thống quê hương, tổ tiên.
Nhà trường tăng cường dạy học lịch sử và trải nghiệm thực tế như tham quan bảo tàng, di tích lịch sử.
Giới trẻ cần tự nâng cao nhận thức, đọc sách lịch sử, tham gia hoạt động cộng đồng gắn với văn hóa dân tộc.
Truyền thông phát huy vai trò định hướng, lan tỏa những giá trị truyền thống qua các nền tảng mạng xã hội bằng hình thức sáng tạo, dễ tiếp cận.
Kết bài:
Lịch sử và văn hóa truyền thống là linh hồn của dân tộc. Việc gìn giữ và phát huy những giá trị ấy không chỉ là bổn phận mà còn là vinh dự của thế hệ trẻ. Hãy để lịch sử sống mãi trong mỗi trái tim Việt Nam – như một bản anh hùng ca bất tận dẫn lối cho tương lai.
