Văn chương giống như nhiều tác phẩm nghệ thuật khác đều mang theo sứ mệnh đặc biệt của riêng mình. Nhà phê bình văn học Nga Bêlinxki đã viết rằng "Thơ trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật".
Tại sao lại có tuyên bố này? Vì thơ là một thể loại đặc biệt của văn học, và một trong những đặc điểm quan trọng của văn học là nó gắn liền chặt chẽ với cuộc sống, cuộc đời, và vì cuộc đời. Từ nguyên liệu sáng tạo trong tác phẩm cho đến nội dung tinh tế, tất cả xuất phát từ hiện thực cuộc sống, được truyền đạt thông qua tác giả đến độc giả, và quay trở lại cuộc sống, giúp xây dựng giá trị nhân sinh.
Thơ thường được ghi nhận với tâm trạng, cảm xúc của người tác giả. Nhưng nguồn cảm hứng cho những tâm trạng này đến từ đâu? Câu trả lời chính là cuộc đời. Nhà thơ sống đời họ, tương tác với cuộc sống hàng ngày, bao gồm cả khía cạnh vật chất và tinh thần. Họ đứng giữa dòng chảy của cuộc đời và nhạy bén trong việc nhận biết, cảm nhận mọi biến cố. Nhà thơ thường là những người nhạy cảm, đầy tương tư và suy tư về cuộc sống, cảm nhận cuộc sống qua tất cả các giác quan. Những nguyên liệu thông thường của cuộc sống đi qua lăng kính tinh thần của họ, trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo. Điều này có thể là một chi tiết nhỏ như một chiếc lá hoặc một khoảnh khắc trong sự thay đổi của mùa:
"Nhận ra hương ổi đột ngột
Sương mờ quang qua khung cửa trốn ra
Vào trong bời bời như một người xa lạ
Những dấu vết giày trong nắng mắt mờ mờ
(Trích "Sang thu" - Hữu Thỉnh)
Những sự thay đổi nhỏ mờ trong cảnh vật, thông qua tâm hồn nhạy bén của nhà thơ, có thể làm rung động trái tim của người đọc.
Cuộc đời trong thơ cũng có thể là những ký ức đã qua, vẫn đọng mãi và ảnh hưởng đến hiện tại. Như ví dụ về nhà thơ Quang Dũng trong bài thơ "Tây Tiến," trong đó anh đã thể hiện tình cảm đối với sông Mã và mảnh đất Tây Tiến, nơi anh đã trải qua những năm tháng chiến đấu gian khổ:
"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi"
Những gian khổ và thử thách đã qua đi, nhưng thông qua bài thơ này, những người đọc sau này vẫn có thể cảm nhận được tình yêu và sự mất mát trong lịch sử, và đánh giá giá trị của cuộc sống hiện tại.
Văn chương là "nhân học" theo lời của M.Gorki, nâng niu các giá trị nhân văn bằng cảm xúc và trải nghiệm tâm trạng chân thực nhất. Cuộc sống không chỉ đơn thuần là cuộc sống của những người xung quanh mà còn là chính cuộc sống của tác giả. Họ trải qua những thăng trầm, vượt qua biến đổi, và sáng tạo ra những bài thơ kể về những trải nghiệm cá nhân của họ. Ví dụ, Tố Hữu trong "Việt Bắc" thể hiện tình yêu và tận tâm với đất nước và con người mà anh đã gắn bó với trong một thời gian dài. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện tình yêu và tự hào về "Đất Nước của Nhân Dân" trong bài thơ Đất Nước, sử dụng nguồn cảm hứng dân gian.
Với câu nói của Bêlinxki, "Thơ trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật," chúng ta thấy vai trò quan trọng của cuộc đời trong thơ ca. Thơ chỉ thật sự tồn tại khi nó kết hợp chặt chẽ với cuộc sống và sau đó trải qua quá trình sáng tạo. Những người làm thơ là những nghệ sĩ tạo ra nghệ thuật từ nguyên liệu thô sơ của cuộc sống, thông qua tài năng và cảm xúc của họ. Họ tạo ra những tác phẩm thơ với nhịp điệu, hình ảnh, và cảm xúc sâu sắc. Thơ không thể tồn tại nếu thiếu đi nhịp điệu, cảm xúc, và vần vảy. Một cây củi khô, bình thường, có thể trở thành một tác phẩm nghệ thuật nếu được tạo hóa bởi nhà thơ:
"Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng."
(Trích "Tràng giang")
Tố Hữu sử dụng thể thơ lục bát để tạo ra tác phẩm tình yêu "Việt Bắc" Nguyễn Khoa Điềm sử dụng thể thơ tự do và dân gian để sáng tạo Đất Nước, thể hiện sự đa dạng trong nghệ thuật thơ ca.
Câu nói của Bêlinxki có ý nghĩa sâu sắc, khẳng định vai trò của cuộc đời trong thơ và nghệ thuật. Thơ trước hết là cuộc đời, và sau đó, thông qua quá trình sáng tạo, nó trở thành nghệ thuật. Mỗi tác phẩm thơ là một kiệt tác nghệ thuật của người tác giả, chứa trong đó cả tâm hồn và trải nghiệm của họ. Điều này đòi hỏi độc giả trân trọng và tôn trọng những tác phẩm nghệ thuật này.
