Tháng ba lặng lẽ ghé về trên vòm lá cuối mùa, khơi dậy trong lòng người xa quê bao xuyến xao như một vết cứa dịu dàng chạm đến tầng sâu của ký ức. Có những nỗi nhớ không thể gọi tên, chỉ biết khi gió khẽ qua, tim bỗng lặng đi vì một mùi hoa, một ánh chiều, một tiếng chuông quê mơ hồ vang vọng từ miền xa vắng. “Tự tình tháng ba” của một tâm hồn viễn xứ là thế — không rầm rộ, không bi lụy, nhưng khiến người đọc run rẩy như nghe chính lòng mình vừa chạm phải điều thiêng liêng nhất: quê hương.

“Tự tình tháng ba” là khúc tự sự dịu dàng mà da diết của một người con xa xứ, viết về nỗi nhớ quê nhà, về tháng ba – mùa chuyển giao đầy cảm xúc. Ngay từ khổ thơ đầu, người đọc đã chạm đến những rung động mênh mang: “Mùa xuân ơi/ Người gieo hạt trên cánh đồng kỉ niệm”. Mùa xuân không chỉ là khung cảnh, mà như một người bạn tri kỷ, gieo những hạt ký ức lên thửa ruộng tâm hồn. Những hình ảnh như “hoa bèo tím”, “sương khói”, “dòng sông” mở ra một không gian ký ức bảng lảng và mơ hồ, đậm chất hoài niệm.

Nỗi nhớ trong bài thơ không sắc cạnh mà mượt như sợi chỉ, lan khắp từng vạt câu thơ. Trong khổ thứ hai, hình ảnh “dáng con đò gầy như dáng chị tôi” mang đậm chất tượng trưng, không chỉ gợi dáng vóc thân thương của người thân mà còn biểu trưng cho cả dáng quê lam lũ, tảo tần. Những loài hoa bình dị như hoa cà, hoa cải, được khơi lên trong thơ như nỗi nôn nao từ sâu thẳm. Tất cả tạo nên một miền ký ức vừa thân thương vừa day dứt.

Bài thơ không dừng lại ở nỗi nhớ. Ẩn trong từng câu chữ là một niềm tin lặng lẽ vào ngày trở về. “Vàng đi nắng ơi/ Cho nỗi buồn tôi rạng ngời hy vọng” là một nghịch lý đầy nhân văn: nỗi buồn có thể trở thành ánh sáng, thành nguồn động lực nâng đỡ con người. Người xa quê đi giữa những ngày tháng bôn ba, nhưng tiếng chuông “nguồn cội” vẫn luôn văng vẳng trong lòng, nhắc tên, nhắc về.

“Xin được bắt đầu bằng hai chữ bình minh/ Cho bài hát hoài niệm về quê cũ” — đó là cách nhân vật trữ tình tự khơi lên hy vọng. Mỗi vết thương đều có thể hóa ánh sáng nếu được thắp lên bằng tình yêu. Bài thơ kết lại bằng hình ảnh “hoa gạo” – loài hoa cháy đỏ như ngọn lửa của ký ức. “Tôi đi xa để gần gũi ngàn năm” – một câu thơ chứa đựng triết lý sống: có những khoảng cách không để quên, mà để thêm thấu hiểu, thêm gắn bó. Mỗi bước đi là một cách để trở về, mỗi nỗi nhớ là một khúc cầu nối giữa hiện tại và cội nguồn.

Với thể thơ tự do, giọng điệu nhẹ nhàng như một lời thủ thỉ, bài thơ thấm đẫm chất tự sự và biểu cảm. Ngôn ngữ giản dị nhưng gợi cảm, hình ảnh mang tính biểu tượng sâu sắc. Câu thơ có nhịp điệu mềm mại như sóng, lúc bồi hồi, lúc lặng lẽ, khiến người đọc không khỏi bồi hồi.

“Tự tình tháng ba” không chỉ là một bài thơ hay về nỗi nhớ quê, mà còn là lời khẳng định âm thầm nhưng mãnh liệt rằng: quê hương không bao giờ ngủ yên trong tim người đi xa. Nó luôn hiện diện, luôn thì thầm gọi tên ta trong từng khoảnh khắc của cuộc đời. Và tháng ba – với sắc gạo đỏ rực, với hương hoa bãi bờ – vẫn sẽ luôn là mùa của nhớ thương, của trở về, của những bình minh bắt đầu từ trái tim đau đáu một tiếng quê.