Soạn bài Cảnh khuya trang 47, 48 Ngữ văn lớp 8 Cánh diều bài 7 tập 2
Nội dung chính của bài Cảnh khuya: Bác cảm nhận được hình ảnh thiên nhiên hiện lên thật đẹp. Cùng với đó là nỗi lo lắng của Người cho vận mệnh đất nước.
- Chủ đề: một bài thơ miêu tả ánh trăng ở chiến khu Việt Bắc. Qua đó thể hiện tình cảm với thiên nhiên cũng như tấm lòng yêu nước sâu đậm của Bác.
Câu 2 (trang 47 Cảnh khuya Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Qua hai câu thơ đầu, cảnh khuya của núi rừng Việt Bắc hiện lên như thế nào? Cảnh khuya ấy thể hiện được điều gì trong tâm hồn nhà thơ?
Trả lời:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Qua hai câu thơ đầu, cảnh đẹp của núi rừng Việt Bắc được tả nổi bật với sự hiện diện của suối, trăng, và hoa trải dọc non xanh và nước biếc, tạo nên một không gian hữu tình và quyến rũ.
Tiếng suối như tiếng hát xa, với âm thanh êm dịu từ xa vọng lại mơ hồ, hư thực, làm nổi bật sự tĩnh lặng và thanh mịch của cảnh vật. Tiếng suối xa vẳng cũng như là tiếng hát của một người con gái đẹp trong rừng, tạo ra một bức tranh âm nhạc tự nhiên trong không gian rừng.
Hình ảnh của trăng, biểu tượng thường thấy trong thơ Bác, lại xuất hiện ở bài thơ này với vẻ đẹp lung linh và huyền bí. Từ "lồng" được nhắc lại hai lần, đặc biệt nhấn mạnh vào vẻ đẹp của trăng in sáng trên mặt đất. Trăng soi sáng vào bóng cây tạo ra hình ảnh như một lồng thụ, trong khi bóng cây được trăng chiếu vào in hình xuống mặt đất như những bông hoa tuyệt đẹp. Những câu thơ này tạo nên một bức tranh đêm khuya tại chiến khu Việt Bắc, đầy bình yên và thanh bình, với âm thanh nhẹ nhàng và ánh sáng trăng huyền bí.
Nhà thơ không chỉ mô tả cảnh đẹp bằng từ ngữ mà còn lồng ghép tâm hồn của mình vào việc lắng nghe tiếng suối rừng, tạo ra sự đồng điệu và tinh tế. Chi tiết này làm nổi bật sự nhạy bén và sâu sắc của tác giả trong việc tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên.
Câu 3 (trang 47 cánh diều cd Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Phân tích hai câu thơ cuối bài. Qua đó, em hiểu thêm được gì về con người tác giả?
Vẫn còn nội dung phía dưới, bạn hãy ấn nút để xem tiếp nhé...
Trả lời:
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Câu thơ cuối cùng trong bài thơ "Cảnh khuya" thể hiện sự hoà quyện giữa con người và cảnh đêm, là sự mê đắm và say mê của tác giả với khung cảnh đêm tĩnh lặng. Thời gian và không gian im lặng tạo nên tâm trạng và cảm xúc của Bác. Hai câu cuối là biểu hiện của tâm hồn lo lắng, bận tâm của Bác vì dân, vì nước. Tâm trạng lo âu và trăn trở nảy sinh mạnh mẽ, làm lộ rõ lòng yêu nước và tình thương dành cho nhân dân từ một vị lãnh tụ tài đức.
Việc lặp lại cụm từ "chưa ngủ" thể hiện sự lo âu và trăn trở của Bác. Bác không ngủ, không nghỉ ngơi, bởi lo sợ cho quê hương, lo lắng cho dân tộc, và đặc biệt là lo lắng cho sự phát triển của đất nước. Thấu hiểu và chia sẻ khó khăn của nhân dân, Bác đã thao thức nhiều đêm, không chợp mắt để tận hưởng cảnh khuya và đồng lòng với những lo âu, trăn trở về tương lai của dân tộc.
Hai câu thơ cuối của bài thơ "Cảnh khuya" không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của đêm tĩnh lặng mà còn thể hiện sâu sắc tâm trạng và tâm hồn đong đầy yêu thương quê hương, dân tộc của một vị lãnh tụ vĩ đại.
Câu 4 (trang 48 Cảnh khuya Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Tìm biện pháp tu từ so sánh trong bài thơ. Nêu tác dụng miêu tả và biểu cảm của biện pháp tu từ đó.
Trả lời:
- Biện pháp tu từ so sánh: Tiếng suối như tiếng hát
Tác giả so sánh âm thanh của tiếng suối với âm thanh của tiếng hát. Qua biện pháp này, âm thanh của tiếng suối trở nên phong phú hơn, có âm điệu hơn và tăng cường tình cảm. So sánh này giúp tạo ra một hình ảnh sinh động về âm thanh của tiếng suối. Rung động trước vẻ đẹp tâm hồn của Bác: sự hòa quyện giữa tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước, phong thái ung dung, lạc quan của Người.
Câu 5 (trang 48 Cảnh khuya Ngữ Văn lớp 8 Tập 2): Viết một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng) nêu cảm nghĩ của em về lí do Bác Hồ không ngủ được thể hiện trong bài thơ Cảnh khuya.
Bài làm
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
Bác Hồ không ngủ vì lo nỗi nước nhà, điều này được thể hiện rõ qua 2 câu thơ trên. Trong bài thơ, Bác Hồ không chỉ là một người lãnh tụ mà còn là một thi sĩ, một nhà thơ biểu tượng. Bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng và trấn an được vẽ nên bởi tâm hồn nhạy cảm của Bác. Đêm khuya, khi mọi người đều đã ngủ say, Bác vẫn thức trắng, lo lắng vì tình hình nước nhà. Đây không chỉ là một tấm lòng yêu nước, mà còn là sự hy sinh và trách nhiệm của một người lãnh tụ với đất nước và nhân dân. Đọc bài thơ em cảm thấy trân trọng và ngưỡng mộ tâm hồn cao cả của Bác Hồ, người đã hi sinh vì sự độc lập và tự do của dân tộc.