- Nguyễn Du sinh năm 1765 tại Thăng Long, tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.

- 10 tuổi, Nguyễn Du mồ côi cha.

- 13 tuổi, mồ côi mẹ, Nguyễn Du đến sống với người anh cùng cha khác mẹ là Nguyễn Khản.

- Trong khoảng thời gian này, ông đã có dịp hiểu biết về cuộc sống phong lưu, xa hoa của giới quý tộc phong kiến - những điều đó đã để lại dấu ấn trong sáng tác của ông sau này.

- 1783, Nguyễn Du thi Hương đỗ tam trường (tú tài) và được tập ấm nhận một chức quan võ nhỏ ở Thái Nguyên.

- Từ 1789 - 1796, Nguyễn Du phiêu bạt nhiều năm trên đất Bắc, rồi về ở ẩn tại quê nội ở Hà Tĩnh từ năm 1796 - 1802.

- Năm 1802, Nguyễn Du ra làm quan cho nhà Nguyễn, nhậm chức Tri huyện Phù Dung (nay thuộc Khoái Châu, Hưng Yên), sau đổi thành Tri phủ Thường Tín (nay thuộc Hà Nội).

- Từ năm 1805 - 1809, ông được thăng chức Đông Các điện học sĩ.

- 1809, Nguyễn Du được bổ làm Cai bạ dinh Quảng Bình.
- 1813, ông được thăng Cần Chánh điện học sinh và giữ chức Chánh sứ đi Trung Quốc.

- Đến khi sang Trung Quốc, Nguyễn Du được tiếp xúc trực tiếp với nền văn hóa mà từ nhỏ đã quen thuộc.

- 1820, Nguyễn Du được cử làm Chánh sứ đi Trung Quốc, nhưng chưa kịp lên đường đã mất vào ngày 10 tháng 8 năm 1820.

- 1965, Hội đồng Hòa bình thế giới đã công nhận Nguyễn Du là Danh nhân văn hóa thế giới.

Câu 2 (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Bắc hành tạp lục được sáng tác trong hoàn cảnh nào? Nội dung chính của tập thơ là gì?

Trả lời:

- Được sáng tác trong thời gian đi sứ Trung Quốc.

- Nội dung: Niềm cảm thương, trăn trở, day dứt trước số phận con người, đặc biệt là thân phận của những kiếp tài hoa.

Câu 3. (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Nêu các giá trị cơ bản của thơ chữ Hán Nguyễn Du.

Trả lời:

- Thơ chữ Hán Nguyễn Du vừa lưu giữ thế giới tâm hồn phong phú, phức tạp của một nghệ sĩ lớn, vừa có khả năng khái quát hiện thực rất cao và mang giá trị nhân văn sâu sắc.

- 3 tập thơ còn phản chiếu chân dung con người và quá trình vận động tư tưởng nghệ thuật của tác giả. Đó là hành trình đi từ hiểu mình, thương mình đến thấu hiểu con người và thương người.

Câu 4. (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Tóm tắt cốt truyện Truyện Kiều (khoảng 1 - 1,5 trang)

Trả lời:
Phần 1: Gặp gỡ và đính ước

Truyện Kiều kể về cuộc đời của Thúy Kiều, một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn nhưng đầy bất hạnh. Trong một chuyến du xuân, Kiều tình cờ gặp Kim Trọng, mối tình đẹp đẽ bắt đầu khi họ chủ động gặp nhau và đính ước.

Phần 2: Gia biến và lưu lạc

Gia đình Kiều bị oan uổng, cha bị bắt, khiến Kiều quyết định bán mình để chuộc cha. Trước khi chấp nhận số phận, Kiều hiến duyên cho em gái Thúy Vân. Bị lừa bán vào lầu xanh, Kiều gặp sự cứu rỗi từ Thúc Sinh và sau đó lại trải qua nhiều khổ đau do Hoạn Thư đày đọa. Gặp Từ Hải, Kiều có cơ hội báo ân nhưng vô tình làm hại người này. Trải qua nhiều sóng gió, nàng được sư Giác Duyên cứu giúp.

Phần 3: Đoàn tụ

Kim Trọng, khi biết Kiều gặp biến cố, quay trở về và kết hôn với Thúy Vân. Tuy đã có gia đình mới, nhưng chàng vẫn nhớ về Kiều và quyết tâm tìm kiếm để gia đình có thể đoàn tụ. Duyên phận đưa đẩy, Kiều và Kim Trọng cuối cùng lại được nối lại duyên, mặc dù cả hai đã nguyện ước rằng "duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy.

Câu 5. (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Văn bản đã phân tích những nội dung cơ bản nào của tư tưởng nhân đạo trong Truyện Kiều?

Trả lời:

 Đồng cảm với những khát vọng chính đáng, vượt ra ngoài một số khuôn phép phản nhân văn của tư tưởng phong kiến. Tôn vinh vẻ đẹp và giá trị của con người, đặc biệt là của phụ nữ.

Câu 6. (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Nguyễn Du đã có những sáng tạo gì trên bình diện tổ chức cốt truyện và xây dựng nhân vật trong Truyện Kiều?

Trả lời:

"Cốt truyện của Truyện Kiều được mượn từ tiểu thuyết Kim Vân Kiều truyện và do đó chịu sự ảnh hưởng trực tiếp của nghệ thuật dựng truyện của tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc.

Nguyễn Du có những sáng tạo đặc biệt trong việc xây dựng nhân vật, và dưới đây là một số điểm nổi bật:

Miêu tả ngoại hình và đặc điểm của nhân vật: Nguyễn Du đã sắp xếp các chi tiết miêu tả về ngoại hình của nhân vật, như chị em Thúy Kiều và Kim Trọng, từ đầu câu chuyện. Điều này giúp tạo ra hình ảnh rõ ràng và điển hình về mặt ngoại hình cho độc giả.

Sâu sắc trong xây dựng thế giới nội tâm: Điều quan trọng là sự phong phú và tinh tế của thế giới nội tâm của nhân vật. Mỗi nhân vật có một cuộc sống nội tâm riêng, điều này làm cho họ trở nên sống động và gần gũi với độc giả. Nguyễn Du đã thành công trong việc thể hiện trái tim nhân vật với sự yêu thương và thông cảm sâu sắc.

Tả cảnh ngụ tình: Mặc dù truyện kể bằng văn, Nguyễn Du vẫn có khả năng tả cảnh ngụ tình một cách tinh tế. Điều này có thể thấy rõ trong đoạn về Kiều ở lầu Ngưng Bích, khi ông mô tả cảnh vật một cách tinh tế và sống động, làm tăng thêm sức hút cho câu chuyện."

Câu 7. (trang 13 Tác gia Nguyễn Du Ngữ văn 11 Tập 2): Dựa vào văn bản, hãy chỉ ra những đóng góp quan trọng của Nguyễn Du đối với nền văn học dân tộc.

Trả lời:

Nguyễn Du để lại một kho tàng văn học đồ sộ và phong phú, bao gồm hơn ngàn tác phẩm viết bằng cả chữ Hán và chữ Nôm. Trong lĩnh vực sáng tác chữ Hán, ông có những tác phẩm nổi bật như Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, và Bắc hành tạp lục. Đối với chữ Nôm, Nguyễn Du tạo ra những tác phẩm đặc sắc như Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều), văn chiêu hồn, thác lời trai phường nón, và văn tế sống Trường Lưu nhị nữ. Nguyễn Du là một ngôi sao rực rỡ giữa bầu trời văn chương, mang đến những tiếng nói sâu sắc và tình người cho văn học thế kỉ XVIII. Ông được biết đến với sự cảm thông đặc biệt đối với những số phận bất hạnh, và ông tập trung thể hiện sự trân trọng và đề cao con người trong cuộc sống hàng ngày. Sự uyên bác và thâm thúy trong thơ của Nguyễn Du làm nổi bật anh ta trong cả thơ cổ Trung Quốc lẫn thơ dân tộc. Thơ của ông như một bức tranh sống động, hấp dẫn, là điểm đỉnh của văn hóa và văn học dân tộc. Nguyễn Du được coi là Đại Thi Hào của dân tộc, không chỉ vì số lượng tác phẩm mà còn vì chất lượng và ảnh hưởng lâu dài mà ông để lại trong văn hóa và văn học Việt Nam.

Kết nối đọc viết:

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một biểu hiện của tư tưởng nhân đạo trong “Truyện Kiều”.

Bài làm

Giá trị nhân đạo của tác phẩm trước hết biểu hiện ở tấm lòng thương xót đối với người phụ nữ bất hạnh. Trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều ngòi bút nhân đạo của Nguyễn Du giúp người đọc thấy được tấm lòng của ông cho nhân vật Thúy Kiều. Thúy Kiều là người con hiếu thảo. Trước cơn gia biến, nàng quyết định bán mình chuộc cha và em. Bằng bút pháp ước lệ, tác giả làm nổi bật tâm trạng tủi hổ, cảm giác nhục nhã, ê chề của Kiều khi nàng bị coi như một món hàng. Một người con gái tài sắc, đức hạnh như nàng Kiều lại trở thành một món hàng đem ra mua bán. Không những thế,bọn chúng còn “Cò kè bớt một thêm hai”, Nguyễn Du đã cảm thương cho nỗi đau khổ của nàng khi Mã Giám Sinh “cân sắc cân tài”. Nguyễn Du đã thấu hiểu tâm trạng Kiều. Đó chính là một biểu hiện của tư tưởng nhân đạo sáng ngời trong tác phẩm. Kiều ở lầu Ngưng Bích là một đoạn trích tiêu biểu cho nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật trong Truyện Kiều, tác giả đã giúp cho người đọc hiểu được nỗi đau, nỗi nhớ thương, nỗi cô đơn, lo sợ của nàng Kiều. Phải bán mình chuộc cha, trao duyên cho em, Kiều rơi vaò tay Mã Giám Sinh và Tú Bà. Kiều không muốn tiếp khách làng chơi nên nàng đã tìm đến cái chết nhưng nàng lại được cứu sống. Tú Bà vì sợ Thúy Kiều chết đi thì “Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma” nên dỗ ngon ngọt và vờ đưa nàng ra ở lầu Ngưng Bích đợi tìm nơi tử tế để gả chồng. Thực chất lầu Ngưng Bích là nơi giam lỏng Thúy Kiều - nơi khóa kín tuổi xuân của nàng. Nơi đây cũng chính là điểm khởi đầu cho quãng đường lưu lạc đầy đau thương, tủi nhục của Kiều. Ngòi bút của Nguyễn Du như nhỏ lệ khi miêu tả cảnh vật thông qua tâm trạng của Thúy Kiều. Giữa thiên nhiên vắng lặng và mênh mông, không một bóng người, Kiều chỉ còn thấy “bốn bề bát ngát xa trông”. Một cảm giác cô dơn, buồn tủi và bẽ bàng xâm chiếm tâm hồn nàng. Nàng xót xa cho thân phận, số kiếp mình: "Bẽ bàng mây sớm đèn khuya / Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng". Phải chăng đó cũng chính là nỗi xót đau của tác giả dành cho những người phụ nữ tài sắc nhưng bất hạnh như Thúy Kiều? Nguyễn Du thấu hiểu tâm trạng của Kiều khiến người đọc cảm nhận sâu sắc về sự đau lòng và nhân đạo trong tác phẩm, làm nổi bật giá trị nhân văn đặc biệt của "Truyện Kiều".