Câu 4 (trang 15 Chiều sương Ngữ văn 11 Tập 2): Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Một số chi tiết, hình ảnh 

- Quan niệm của chàng trai: không tin vào ma quỷ, “đó chỉ là điều huyễn tưởng, nảy sinh từ một khung cảnh, một tâm trạng nào đó”.

- Quan niệm của những người dân làng chài: “âm dương không phân ranh giới rõ ràng, cõi sống và cõi chết nương nhau vấn vít”.

- Điểm tương đồng giữa quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản: họ đều coi đó là những điều bình thường, không hề có chút sợ hãi, lo sợ hay mê tín quá mức khi bày tỏ quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm.

- Điểm khác biệt ở quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản: 

+ Chàng trai coi đó là điều không có thật, nên coi đó là điều huyền tưởng.

+ Những người dân làng chài lại tin điều đó có thât, luôn hiện hữu, song hành với dương gian.

Câu 5 (trang 15 Chiều sương Ngữ văn 11 Tập 2): Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Trả lời:
Việc kết hợp một số yếu tố thực và ảo trong câu chuyện là đặc điểm nổi bật của thể loại truyện ngắn. Thông qua việc này, nhân vật lão Nhiệm Bình - đại diện cho cộng đồng làng chài, được mô tả một cách độc đáo và hấp dẫn.

Bằng cách sử dụng lời kể mang đậm tình hài hước và chi tiết ảo, câu chuyện của ông lão với chàng trai không chỉ tạo ra một không khí hóm hỉnh mà còn làm nổi bật sự vui tính, lạc quan của những người làng chài. Dù đối mặt với những giờ lao động nguy hiểm và mệt mỏi, những khoảnh khắc bình dị trong cuộc sống hàng ngày cũng được đặc sắc tả lại. Mặc dù cuộc sống có thể khó khăn, nhưng những người lao động này vẫn giữ lấy tinh thần lạc quan, yêu đời và luôn nhìn nhận mọi khía cạnh tích cực.

Tác giả thông qua việc đan xen yếu tố thực và ảo đã thể hiện sự tài năng và khéo léo. Những câu chuyện ma tưởng, ban đầu có vẻ thần bí, đã được biến đổi thành những tình tiết "như nói chuyện người dương gian", tạo nên không khí gần gũi và ấm áp cho độc giả. Điều này làm cho câu chuyện trở nên cuốn hút và thú vị, mở rộng cái nhìn của người đọc về cuộc sống của cộng đồng làng chài.

Câu 6 (trang 15 Chiều sương Ngữ văn 11 Tập 2): Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của người dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Trả lời:
Theo em, em đồng ý với nhận định trên. Mặc dù truyện tập trung chủ yếu vào các yếu tố như "ma" và "thuyền ma", cùng với những tai ương trên biển và cuộc sống khó khăn của dân chài, nhưng không tạo ra cảm giác lạnh lẽo hay đáng sợ. Thay vào đó, truyện mang đến một không khí gần gũi, ấm áp và lạc quan. Tác giả đã khéo léo sử dụng cả yếu tố thực và ảo để xây dựng nội dung hóm hỉnh, thú vị và sinh động. Những câu chuyện trong truyện đưa độc giả đến thế giới của dân gian, tạo nên cảm giác quen thuộc và ấm áp. Kết hợp hình ảnh con người với những khía cạnh khó khăn của cuộc sống dân chài và những biến cố trên biển, tác giả đã tạo ra những chi tiết cho độc giả trải nghiệm và chứng kiến cuộc sống của nhân vật, từ đó tạo nên một cảm giác gần gũi và thân thiết. Trong bối cảnh khó khăn, nhân vật không chỉ chiến đấu mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết. Tinh thần này giúp họ vượt qua khó khăn. Dù viết về "ma" và "thuyền ma", truyện không tạo nên không khí lạnh lẽo hay kinh sợ, mà ngược lại, mang đến cho độc giả một không gian ấm áp, quen thuộc và lạc quan.

Câu 7 (trang 16 Chiều sương Ngữ văn 11 Tập 2): Câu chuyện về chiếc thuyền của ông Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?

Trả lời:

Thái độ, tình cảm của con người vùng biển đối với biển cả, đó chính là một mối quan hệ biện chứng. Biển cả đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, mang đến những nguồn tài nguyên quý báu, và con người thường dành sự yêu mến, tôn trọng và lòng biết ơn đặc biệt đối với nó, đặc biệt là đối với cộng đồng ngư dân. Đối với những người chải biển, biển cả trở thành một thực thể thiêng liêng, giống như người mẹ ân cần, mang đến những phút giây ấm áp và cung cấp tôm, cá để nuôi sống họ. Tuy nhiên, biển cũng có thể là một người bạn đầy bí ẩn, thỉnh thoảng thể hiện sự giận dữ bằng những cơn sóng mạnh mẽ, đôi khi đùa cợt bằng cách làm đảo lộn thuyền của người đi biển. Biển cả là một đồng minh vô hình, gần gũi và mãi mãi kết nối với con người, không thể tách rời.

Bài tập sáng tạo 

Soạn bài Chiều sương văn 11 Chân trời sáng tạo

Lấy cảm hứng từ không gian “chiều sương” trong truyện, hoặc cuộc trò chuyện giữa lão Nhiệm Bình và chàng trai hay hình tượng người dân chài vượt qua tai họa ở đoạn kết,…hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hay phác thảo kịch bản cho một loạt cảnh sân khấu hóa.

Trả lời:

Chiều sương tràn ngập trời xanh
Nghe gió thì thầm những lời lòng
Lão nhiệm bình với chàng trai trò chuyện
Tình yêu và cuộc sống là lo toan

Người dân chài trên biển đại dương
Đánh bắt vô định, sóng gió hiểm nghèo
Nhưng họ vẫn kiên trì vượt qua
Tin tưởng sẽ đến ngày mai tràn đầy hạnh phúc

Đó là những hình ảnh đẹp trong tâm hồn
Mang theo cảm xúc khiến lòng ta rung động
Kể lể dài, chuyện cũng không hết
Để người nghe hiểu thêm về cuộc đời này.

Mở rộng

Phân tích tác phẩm Chiều sương.