Trả lời:

Nhan đề có vai trò hé lộ và thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm. Đối với văn bản “Trong lời mẹ hát” đã giúp người đọc hiểu được một phần nội dung tác giả đề cập trong văn bản đó là vai trò của lời ru của mẹ đối với mỗi người con.

Câu 8 trang 15 SGK Ngữ văn 8 Tập 1: Cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ này có gì khác với cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ khác mà em biết?

Trả lời:

Văn bản "Trong lời mẹ hát" của tác giả Trương Nam Hương thể hiện sự yêu thương và biết ơn đối với mẹ thông qua việc sử dụng những hình ảnh đơn giản, thân thuộc, và mộc mạc. Tác giả còn khéo léo sử dụng lời ru để truyền tải cảm xúc mà không cần phải diễn đạt trực tiếp. Những chi tiết từng câu, từng hình ảnh trong bài thơ tạo nên một không gian tĩnh lặng và gần gũi, nơi tình cảm yêu thương và tôn trọng mẹ được thể hiện một cách tinh tế.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG 
Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Trong lời mẹ hát.

=> - Giá trị nội dung

Bài thơ chính là sự khẳng định ,niềm tin về tương lai của người con khi phải lớn lên và tự mình đối diện với cuộc đời dài rộng. Sắc thái chủ đạo của bài thơ là tình cảm gắn bó, yêu kính dành cho mẹ, sự yêu mến với quê hương mộc mạc, nghĩa tình.

- Giá trị nghệ thuật

Bằng việc sử dụng thể thơ sáu chữ, lời thơ mộc mạc, gần gũi, giản dị kết hợp với các biện pháp tu từ nhân hóa, bài thơ trở nên gần gũi, dễ đi vào lòng người.
Câu hỏi 2.  Em hãy nêu nội dung chính của bài Trong lời mẹ hát

=> Nội dung chính là: cảm xúc về lời ru của mẹ, nỗi xót xa và biết ơn của người con trước sự hi sinh thầm lặng của mẹ. 
Câu hỏi 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của bài Trong lời mẹ hát

1. Tác giả 

Nhà thơ Trương Nam Hương sinh ngày 23-10-1963 tại Hải Phòng, lớn lên ở Hà Nội và vào TP Hồ Chí Minh từ năm 12 tuổi.
Ông là một nhà thơ tài hoa của nền văn học Việt Nam. Với những chùm thơ hay và giàu ý nghĩa đã giúp ông nhận được nhiều giải thưởng cao quý của văn học nghệ thuật.
Tốt nghiệp Khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp TP Hồ Chí Minh.
Từng biên tập sách ở nhà xuất bản Công an nhân dân, báo An ninh Thế giới.
Đương kim Phó Chủ tịch Hội đồng Thơ – Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh khóa VIII (2021-2025).
Một số giải thưởng: Giải thưởng thơ Hội Nhà văn Việt Nam 1991, Giải thưởng thơ Văn nghệ Quân đội (1989-1990), Tặng thưởng Văn học Thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam 1995, Giải thưởng thơ Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam 2000, Giải thưởng thơ dịch (Tạp chí Văn học nước ngoài 1996)
Tác phẩm:

Khúc hát người xa xứ  (Thơ, NXB Trẻ, 1990)
Cỏ, tuổi hai mươi (Thơ, NXB Văn nghệ, 1992)
Hè phố tuổi thơ (Văn, NXB Trẻ, 1992)
Ban mai xanh (Thơ, NXB Đồng Nai, 1994)
Ngoảnh lại tháng năm (Thơ, NXB Văn học, 1995)
Thơ tình Trương Nam Hương (Thơ, NXB Đồng Nai, 1995)
2. Tác phẩm 

a. Hoàn cảnh sáng tác: 

Nói về hoàn cảnh sáng tác bài thơ, tác giả Trương Nam Hương tâm sự rằng:

“Tôi viết bài thơ này cách đây đã hơn 20 năm, bài thơ bằng tuổi con gái tôi bây giờ. Tôi viết trong lúc ru con, viết để nhớ những tháng năm thơ bé của mình cũng là nhớ lại những lời ru ngày xưa của mẹ. Mỗi lần tôi đưa nôi là một lần con tôi bồng bềnh trong lời thơ ấy (nói đúng hơn đầy đủ hơn là chính tôi cũng đang bồng bềnh trong các miền kí ức tuổi thơ của mình). “
“Tôi nhớ về mẹ, về quê hương, về những miền đất, về những năm tháng gian nan khó nghèo, đã cưu mang nuôi dưỡng mình. Đẹp, buồn và trong trẻo biết bao. Không chỉ có thế, bài thơ còn là một phần đời chính người mẹ của tôi. Tất cả sự vật, hình ảnh trong bài thơ tôi lấy chất liệu từ quê ngoại của mình: Kinh Bắc.”
Bài thơ lần đầu được đăng trên báo Khăn quàng đỏ năm 1987, sau đó được in trong rất nhiều tuyển tập thơ thiếu nhi trước khi được trích trọn vào SGK lớp 5 (tập 2) vào năm 2005.

b. Ý nghĩa nhan đề: 

Nhan đề bài thơ Trong lời mẹ hát có nghĩa là lời ru của mẹ, lời ru ấy mang nhiều ý nghĩa với người con. Từ thuở nhỏ, người mẹ đã hát ru những bài ca êm đềm cho đứa con nhỏ của mình. Mẹ ru những bài ca tràn đầy tương lai xán lạn, nhiều mơ ước của người mẹ dành cho người con. Những bài ca đó không chỉ ru con ngủ mà nó còn là tình yêu thương của mẹ khắc sâu vào những câu hát đó. Người con rất hiếu thảo và biết ơn công lao của mẹ và đã nhận ra được tình mẫu tử là như vậy. 

c. Thể thơ: tự do 

d. Phương thức biểu đạt: biểu cảm

3. Bố cục

Bố cục bài thơ Trong lời mẹ hát được chia thành 3 phần:

Phần 1: 2 khổ đầu: Lời ru của mẹ chứa những kỷ niệm tuổi thơ
Phần 2: khổ thứ 3: Theo thời gian, mẹ ngày càng già đi
Phần 3: Khổ cuối: Niềm tin về tương lai của người con
Câu hỏi 4. Phân tích tác phẩm Trong lời mẹ hát

Trương Nam Hương đã từng chia sẻ về những ký ức và tâm tư của mình: "Tôi nhớ về mẹ, về quê hương, về những miền đất, về những năm tháng gian nan nghèo khó, đã cưu mang nuôi dưỡng mình." Tâm tư này đã được tác giả thể hiện một cách tinh tế trong bài thơ "Trong lời mẹ hát," một trong những tác phẩm hay nhất của ông trong sự nghiệp sáng tác.

Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, tác giả đã gợi nhớ sâu trong ký ức về thời thơ ấu đầy ấm áp, khi mẹ trao đến tình cảm yêu thương vô bờ bến:

"Tuổi thơ chở đầy cổ tích
Dòng sông lời mẹ ngọt ngào
Đưa con đi cùng đất nước
Chòng chành nhịp võng ca dao."

Hình ảnh của mẹ hiện lên thân thuộc qua những lời ru ngọt ngào và êm ái, những câu chuyện cổ tích tràn đầy ý nghĩa và sắc màu. Tất cả những điều này đã nuôi dưỡng tâm hồn con với sự trong trẻo và ấm áp. Tình cảm và sự hi sinh của mẹ là không thể nào đong đếm, tựa như trời biển. Tình cảm của mẹ là vô giá và không có gì có thể thay thế được. Điều mà bài thơ này hy vọng, sau khi đọc, đối với những đứa con, họ sẽ hiểu, trân trọng và yêu thương mẹ một cách sâu sắc hơn.

Các câu thơ tiếp theo tiếp tục tái hiện vẻ đẹp của lời ru ngọt ngào và những câu ca dao êm ái từ mẹ. Nhờ đó, người đọc đã thấy, đã cảm nhận được hình ảnh quen thuộc, giản dị và gần gũi của làng quê, những cảm xúc về cánh đồng xanh mướt trải dài và đàn cò trắng bay trên cánh đồng lúa chín, màu sắc tươi sáng và đẹp mắt của hoa mướp, và cả hình ảnh đáng yêu "con gà cục tác lá chanh."

Bài thơ "Trong lời mẹ hát" là một tác phẩm chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc, khiến con người phải xem xét lại lòng hiếu thảo và lòng biết ơn đối với người mẹ. Các câu thơ như sau đã thể hiện sự biết ơn của tác giả đối với người mẹ yêu quý.

“Thời gian chạy qua tóc mẹ

Một màu trắng đến xôn xao

Lưng mẹ cứ còng dần xuống

Cho con ngày một thêm cao.”

Không chỉ vậy, tác giả cũng đã thể hiện tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc của mình dành cho mẹ. Thông qua những hình ảnh giản dị từ lời ru của mẹ và sự chăm sóc, dưỡng dục của mẹ, một sức mạnh đã giúp cho con "đôi cánh" bước vào cuộc đời, bay cao và bay xa tới những chân trời mới. Tình mẫu tử là tình cảm cao quý nhất trên thế gian, thiêng liêng và không gì có thể thay thế được. Điều này đã được Trương Nam Hương diễn đạt một cách sâu sắc và chân thực trong bài thơ "Trong lời mẹ hát." Những dòng thơ đầy xúc cảm và cảm động đã giúp tác giả giành được nhiều giải thưởng văn học nghệ thuật cao quý.